Sanford Meisner, jedna z najbardziej wpływowych postaci w dziedzinie nauczania aktorstwa XX wieku, mówił: „The text is your greatest enemy.” Co oznacza, że tekst jest największym wrogiem aktora? Jak efektywnie pracować z tekstem przy użyciu narzędzi z Techniki Meisnera? Odpowiedzi na te pytania uzyskacie w poniższym wpisie, odkrywając moc podstawowego, a zarazem najbardziej znanego ćwiczenia „Repetition” – nazwanych przez nas w Laboratorium Meisnera „Powtórkami”.
Dlaczego tekst może stać się „wrogiem”?
Podczas czytania tekstu sztuki lub scenariusza filmowego nad którym pracujemy, w naszej wyobraźni zaczynają materializować się różne obrazy: sytuacje i postaci w określonych relacjach, wypowiadające swoje kwestie w specyficzny sposób. Słowa nabierają emocji i określonej intonacji. Podobnie dzieje się z zachowaniem wyimaginowanych postaci – dostrzegamy ich ciała nasycone uczuciami, gesty wykonane z charakterystyczną jakością oraz twarze wyrażające różnorodne stany. Niestety dość często nasz mózg podsuwa nam rozwiązania oczywiste, jak to się mówi w żargonie “po sensach”.
Dodatkowo słowa w naszej kulturze już same w sobie zawierają pewien ładunek – ciężar, dodatkowo nasycany je własnymi doświadczeniami, często różnymi od doświadczeń bohaterów tekstów, nad którymi pracujemy. Istnieje ryzyko obarczenia bohaterów naszymi własnymi nawykami i ograniczeniami. Trzymając nasze „postaci” w ramach naszych ograniczeń, możemy spowodować, że nasze działanie będzie ograniczone, odtwórcze. Aby wynieść naszą pracę poza granice tego, co wiemy i znamy, i tym samym pozwolić sobie na uruchomienie drzemiących w nas pokładów kreatywności, musimy udać się poza strefę komfortu – obszar niezbędny w pracy każdego artysty. W pomocy w okiełznaniu „wroga” w postaci tekstu przychodzi nam podstawowe ćwiczenie w Technice Meisnera – „powtórki” (repetition).
Czym jest ćwiczenie „Powtórek”?
Repetition to podstawowe i najbardziej znane ćwiczenie zaprojektowane przez Sanforda Meisnera. W ramach Laboratorium Meisnera, kursanci poznają je już podczas Wprowadzenia do Techniki Meisnera, a uczestnicy pełnego – 7-modułowego treningu efektywnie korzystają z niego na każdym etapie pracy w Laboratorium.
Geniusz tego ćwiczenia polega na jego prostocie i bogactwie korzyści, które przynosi jego regularne praktykowanie, szczególnie pod okiem doświadczonych instruktorów.
Przebieg ćwiczenia:
Dwie osoby stają naprzeciw siebie i nawiązują kontakt wzrokowy. Jedna z nich, która „poczuje impuls”, nazywa coś z wyglądu lub zachowania partnera „z momentu”. Np. „Masz zielone oczy”. Partner odpowiada: „Mam zielone oczy”. Partnerzy kontynuują pracę z hasłem, powtarzając je, dopóki któryś z nich nie zauważy czegoś nowego w wyglądzie lub zachowaniu drugiej osoby i nie nazwie tego „z impulsu”. Wówczas ćwiczenie toczy się dalej z nowym hasłem.
Główne cele ćwiczenia „Powtórek”:
- Skierowanie uwagi aktorów na zewnątrz, co pozwala im zauważać i przyjmować bardzo subtelne zmiany w zachowaniu partnera, rozwijając umiejętności obserwacyjne.
- Uwolnienie się od wewnętrznego krytyka związanego ze sferą intelektualną, co pozwala na spontaniczne reagowanie i autentyczne zachowanie.
- Zwiększenie dostępności emocjonalnej, umożliwiając dostęp do głębokich i bogatych pokładów emocjonalnych.
Zastosowanie w Pracy z Tekstem
Ci, którzy mają już pewną biegłość w posługiwaniu się „Powtórkami” w podstawowej wersji, mogą spróbować wykorzystać to ćwiczenie do pracy ze sceną. Sposób użycia ćwiczenia „Repetition” w kontekście pracy z tekstem demonstruje poniższy przykład:
Aktorzy pracują nad sceną z filmu „Siedem Minut po Północy” autorstwa Patricka Nessa. Pierwsza linia tekstu z wybranej sceny brzmi: „Nie potrzebuję twojej pomocy!”. Aktor rozpoczynający czyta pierwszą frazę tekstu i wypowiada ją po nawiązaniu kontaktu z partnerem: Conor: „Nie potrzebuję twojej pomocy!” Monster: „Nie potrzebujesz mojej pomocy?”
Aktorzy powtarzają te frazy wielokrotnie, dbając o to, aby połączenie było tak głębokie, jak w ćwiczeniu „repetition”. Kiedy aktor mówiący kolejną linię tekstu czuje potrzebę pójścia dalej, uczy się jej i wypowiada do partnera, a ćwiczenie jest kontynuowane wg powyższego schematu.
Jak ćwiczenie „Powtórek” wpływa na pracę z tekstem?
Aktorzy, dając sobie wzajemnie pełną uwagę, „zapominają” o tekście i zaczynają wypowiadać go organicznie. Powodem takiej, a nie innej „interpretacji” tekstu, jest nie wcześniejsze jej przygotowanie, a autentyczne słuchanie partnera i przyzwolenie na spontaniczne reagowanie. W głębokim „powtórkowym” połączeniu aktorzy rezygnują z używania lewej – analitycznej i krytycznej półkuli mózgu na rzecz kreatywnej prawej. Ich zachowanie i idący za nim sposób wypowiadania tekstu wynika wówczas z głębokiej intuicji. Słowa sceny/dramatu, wypowiadane i słuchane w ten sposób, tracą swój codzienny – wynikający z naszych nawyków i oczekiwań – ciężar. Przez połączenie z sercem i intuicją zyskują nową głębię. Tym sposobem można doświadczyć nieoczywistych wersji danych kwestii, odkryć nowe znaczenie wypowiadanych słów i wpaść na oryginalne rozwiązania płynące z intuicji (prawa półkula mózgu), której nasz potrzebny aczkolwiek ograniczony “procesor” (lewa półkula) nie wymyśli!
Jeśli chcesz poznać lub pogłębić pracę z ćwiczenie powtórek i ich zastosowanie w pracy na tekście zapraszamy na nasze kolejne Wprowadzenie do Techniki Meisnera – kliknij TUTAJ
